Alman Çeşmesi Kitâbesi

Kitâbe

Hânedân-ı âli Osman mühibb-i âlîsi
Zîver-i iklil-i haşmet Kayser âlî-tebâr
Yâ’ni Alman imparatoru hükümdar-ı güzîn
Hazret-i Vilhelm-i sânî kâmran-ı rûzigâr
Pâdişâh-ı âli Osmân-ı ziyâret kasd edüb
Mukaddemiyle eyledi İstanbul-u pirâyedâr
Bu mülâkat-ı muhabbet-perveri tezkâr içün
Eyledi bu çeşme-sârı sâha-pirây-ı karâr
Sû-be-sû cârî olan âb-ı safâ teşkil eder
Âb-ı sâfi-i musâfata misâl-i âb-dâr
Vakfegir-i hayret eyler çesm-i ehl-i dikkati (zernigâr)
Tarz-ı inşasındaki hüsn-ü bedi’ zernigâr
Rükn-i akvâ-yı hayat oldukca âb-ı cân-fezâ
Pâyidâr olsun bu te’sis-i muhabbet-üstüvar
Bî-bedel tarihi cârîdir lisân-ı lüleden
Oldu bu çeşme mülâkâta ne dilcû yâdigâr
1316

Kitâbenin Günümüz Türkçesi ile Anlamı:

Yüce Osmanlı hanedanının yüce heybetlisi
Kayser haşmetinde süslü taçlı, yüce soylu
Yani Alman imparatoru, seçkin hükümdar
İkinci Wilhelm hazretleri, hızla isteğine kavuşan
Yüce Osmanlı’nın padişahını ziyaret etmek isteyip
Gelişiyle İstanbul’u süslerle bezedi
Bu görüşme ve sohbet seveni anmak için
Burayı süsleyen bu çeşmeyi yaptırdı
Her tarafa akmakta olan temiz suyu içerir
Temiz suyu taze olarak verir
Duranlar hayret eder dikkatli gözlerle
Yapım tarzındaki altın yaldızlı güzelliği
Sağlamlığı ve gücü yaşadıkça suyu ferahlık verir
Güvenli görüşmenin bu tesisi kalıcı olsun
Benzersiz tarihi akar lülenin dilinden
Bu çeşme görüşmeye ne güzel armağan oldu
1898

Alman Çeşmesi

Alman Çeşmesi, Sultanahmet Meydanı'nın kuzey ucunda bulunan ve çevresindeki diğer tarihi eserlere göre oldukça yeni ve farklı bir şekle sahip olan çeşmedir. Alman İmparatoru Kayser İkinci Wilhelm'in 19 Kasım 1898 tarihindeki İstanbul'u ikinci ziyaretinin hatırası olarak Osmanlı Sultanı İkinci Abdülhamit'e hediye edilmiştir. Doğal olarak bu hediye karşılıksız kalmamış, İkinci Wilhelm bu ziyaretinde İstanbul-Bağdat Demiryolu inşasının Alman firmalara verilmesi sözünü almıştır. 1889 yılındaki ilk ziyaretinden Osmanlı ordusuna Alman tüfekleri satın alması sözüyle dönmüştü.

Çeşmenin planlarını Kayser'in özel danışmanı olan Mimar Mark Spitta çizmiş, yapımını Mimar Schoele üstlenmiştir. Ayrıca Alman Mimar Carlitzik ve İtalyan Mimar Joseph Antony de bu projede çalışmışlardır. Çeşmenin tüm parçaları Almanya'da hazırlanmış ve parçalar halinde İstanbul'a getirildikten sonra Alman heyeti tarafından önce At Meydanı'nı ağaçlandırma çalışmaları yapılmış ardından da çeşme bugün bulunduğu yerde birleştirilmiştir. Çevre düzenlemesinden çeşmenin kanalizasyon giderine kadar yapılan tüm işlerin masrafları İkinci Wilhelm tarafından karşılanmıştır. Çeşmenin, Sultan İkinci Abdülhamit'in 1 Eylül 1900 tarihindeki 25. cülus töreninde açılması planlanmış ancak bu tarihe yetiştirilemeyince çeşme, İkinci Wilhelm'in doğum günü olan 27 Ocak 1901 günü görkemli bir törenle açılmıştır.

Çeşmenin sekizgen mermer kaidesinin, merdivenli olan güney yüzü dışında diğer her bir yüzünde oymalarla süslenmiş döküm musluklar ve bunların geniş mermer yalakları bulunur. Musluklar, muslukların takılı olduğu levhalar, kubbe çemberi, sütun kaideleri ve başlıkları Alman üslubunda kabartma nakışlı tunçtan yapılmıştır. Güney tarafından sekiz basamaklı merdivenle çıkılan bir platform, sütunların ortasında kalan mermer su haznesinin çevresini dolaşır. Platformun içinde yedi tane sabit mermer kanepe bulunmaktadır, zemininde ise mozaik süslemeler vardır.
Çok iyi bir işçilikle kaliteli malzemelerden inşa edilen sekizgen biçimdeki çeşme sekiz yeşil sütunun taşıdığı bakır kaplı açık yeşil renkte bir kubbeye sahiptir. Kubbenin içyüzü altın mozaiklerle kaplanmış ve bu yüzde bulunan sekiz madalyondan dördünün içine yeşil zemin üstüne Sultan İkinci Abdülhamit'in tuğrası, diğer dördünün içine de Prusya mavisi üstüne İkinci Wilhelm'i temsilen üzerinde taç bulunan "W harfi ile altına "II" rakamından oluşan imparatorluk arması, gene mozayik ile işlenmiştir. Kubbeyi taşıyan kemerlerin dış yüzleri mozayiklerle süslenmişken iç yüzünde Hattat Mehmed İzzet Efendi'nin sülüs hattıyla Ahmed Muhtar Efendi'nin sekiz beyitlik manzumesi her kemere bir beyit denk gelecek şekilde yer almaktadır.

Çeşmelerden birinin görünümü.

Su haznesi ve Alman İmparatorunun yazısı..

Çeşmenin kubbesinin içeriden görünümü..

Kubbenin içindeki Sultan İkinci Abdülhamid'in tuğrası..

Kubbenin içindeki Alman İmparatorunu simgeleyen kartal sembolü..

Fotograflar: H.Veysel Güleryüz

 _______________________________________________________________________________________