§ «Aya Anna» Silivri Kapı civarında bulunan bu kilisenin bugün yeri belirsizdir.
§ «Aya Anastasya (Anstasia)» «Kadırga’da Mahmut Paşa Camisi» Mösyö Paspati (Paspates) bunun sekizinci yüzyılda yapıldığını ve 1571 yılında camiye dönüştürüldüğünü anlatıyor.
Ese Kapısı Camisi.
§ «Arhangelos Mihal (Mikhail)» İkinci Jüstinyen (İustinianos) tarafından yaptırılan bu kilise Kadırga’daydı.
§ «Aya Apostoli» [Fatih Camisinin yerinde] Fetihten sonra patrikhane buraya getirilmiş ve daha sonra Patrik Genadyus (Gennadios) zamanında [1455] patrikhane Samatya’ya aktarıldığından o vakit bu kilise yıkılmış ve civarına Fatih Camisi yapılmıştır.
§ «Vlagerna (Bakhernae)»
§ «Konstantin Lipsos» Demirciler Mescidi.
§ «Gasterya (Gastria)» Sancaktar Mescidi.
§ «Ayya Hrisanti (Chrysanthe) ve Evfami (Euphemie)» Kumkapı’da Ermeni kilisesinin bulunduğu yerde.
§ «Aya Demetriyos (Demetrius)» Tıbbiye Okulu’nun bulunduğu yerde.
§ «Aya Diyomed (Diomede)» Mösyö Mortimen’e (Mordtmann) göre bu kilise Yedikule gaz fabrikasının civarında olup on-onbeş yıl kadar önce orada iki mermer sütunu bile bulunmuş olduğunu anlatıyor.
§ «Diyos (Dius)» manastırı. Eski İsa Kapısı civarında yani şimdiki Et Yemez mahallesinde olup Fatih’in emrinde çalışanlardan Mirza Baba tarafından camiye dönüştürülmüştür.
Eski İmaret Camisi.
§ «Aya Emilyanos (Emilianos)» Davut Paşa Kapısı civarındaydı.
§ «Aya Eftikyos (Eftikius) Hristo-Kamera» Samatya’da Miraleon (Myreleon) manastırı civarında olan bu kilise İkinci Andronik Paleolog (Andronikos Palaiologos) devrindeki mezhepler arası çekişmeler sırasında önemli bir rol oynamıştır.
İmrahor Camisi.
§ «Yorgopikos (Gorgopikoos)» Altımermer’de küçük bir kilisedir.
§ «Aya Yani Stüdyon (Stdion)» İmrahor Camisi
§ «Aya Yani Vaptistos (Baptistos)» Kesmekaya’da.
§ «Aya Yani Vapistos (Baptistos)» (Trvullo) Ahmet Paşa mescidi.
Kalenderhane Camisi.
§ «Aya Yani» Hekimoğlu Ali Paşa Camisi.
§ «Aya Yulyanos (Julianis)» Kadırga üstündeki sırtta.
§ «Kiramarta (Kyra Martha)» Mihal Paleolog’un (Mikhail Paleologos) kız kardeşi Mari Dukas (Marie Dukas) tarafından yaptırılmıştır.
Doktor Mortiman’a (Mortdmann) göre bu kilisenin yerinde şimdi Şaban Ağa Camisi bulunmaktadır. Mari Klopa (Marie Cleope) ile «Aya Yani» burada gömülüymüş.
Kefevî Camisi.
§ «Panteyopa (Pantepoptes) veya Kocoma» Eski İmaret Camisi. Fatih’te.
§ «Aya Petro ve Aya Marko» Atik Mustafa Paşa Camisi. Burada 358 yılından kalma küçük bir vaftiz teknesi vardır.
§ «Emanel (Emmanel)» Manastırı. Kefevî Camisi
Mustafa Cavuş Mescidi (Manastır Mescidi).
§ «Panahırantos (Panakhrantos)» (Molla) Ferârî İsa mescidi.
§ «Pantaleymon (Panteleimon)» Dokuzuncu dairede bulunan bu kilise «Pantaleymon (Panteleimon) ve Mariyus (Marius)» dinelen azizlere ait ktsal eşyaları içeriyord. Büyük Konstantin (Konstantinos) tarafından
§ «Homona» adı altında yaptırılmıştır.
§ «Pantepoptes» Eski İmaret Camisi: On ikinci yüzyılda Birinci Aleksi Komenen’in (Aleksios Komnenos) annesi tarafından yaptırılmıştır. Önce imaret ve sonra da camiye dönüştürülmüştür.
§ «Perivleptos (Peribleptos)» Zeyrek Kilise Camisi.
1125 yılında Yani Komnen’in (İoannes Komnenos) zevcesi İmparatoriçe «İrini (İrene)» tarafından yaptırılmıştır.
İmparator «Konrad»’ın baldızı ve Almanya kontlarından Solzbah kontunun kızı olup İmparator Manuel’in zevcesi olan ve İrini (İrene) ismini alan «Berta» da burada gömülüdür. Üç kısımdan oluşanan bu yapı çeşitli depremlerde hasara uğradığından çeşitli onarımlar görmüştür.
§ «Aya Filipus Aya (Phillippos)» Deniz Abdal Camisi, Topkapı civarındadır.
§ «Kırk Şehitler» Saraçhanebaşı’nda.
§ «Aya Romanos» Topkapı’da Manastır Mescidi.
§ «Küçük Ayasofya» Yenikapı’da.
§ «Teotokos (Theotokos)» Sigma denilen yerde.
§ «Azizler» Fatih civarında.
§ «Aya Tomas (Thomas) Apostol» Kadırga limanının batısında.
§ «Hristos» Topkapı Sarayı’nın sınırları içerisinde Mangana civarındaki Aya Yorgi manastırının yanındaydı.
§ «Aya Yorgi» Sarayburnu’nun Değirmen Kapısı civarında «Aya Lazareo» «Toposis (Topoesis)». Sarayburnu’nda Gülhane civarında Hodagitriya (Hodigitria) denilen ve İstanbul’un koruyucusu sayılan,
§ «Meryem Ana» Resminin korunduğu kilisedir.
Vefa Camisi.
Lâtinler İstanbul’u aldıkları zaman Rum kiliselerinin bir çoğu Katolik kilisesine dönüştürülmüştü. Özellikle Ayasofya ve Aya Apostol manastırı gibi büyük kiliseler tümüyle Lâtinler’e geçmişti. Zeyrek Camisi, Lâtinler’in genel karargahı olmuştu. Rumlar İstanbul’u Lâtinler’den geri aldıktan sonra bu kiliselerini Ortodoks kilisesine dönüştürmüş olsalar da Bizans hükümeti düşmana karşı ortak aramak zorunluğuyla Lâtin bölgeleri gene özel izinler ile bazı kiliselere sahip olmuşlardır.
Komenen’ler (Komnenos) zamanında Bizanslılar’ın kilisesinin Ayasofya’nın kuzeyinde olduğunu Doktor Dötiye (Dethier) söylüyor.
Şimdiki Hamidiye İmareti’nin yerinde bulunan «Sen Suver (Saint Svor)» kilisesi da Bizanslılar’ın idi. [101]
(101) Sonradan yapılmakta olan hafriyat sırasında bu yapıya ait taşların ortaya çıktığı görülmektedir.
Zeyrek Camisi.
Dokuzuncu yüzyılda Papa Sekizinci Jan (İoannes) tarafından İmparator «Makedonyalı Vasil (Basileios)»’e [867-886] yazılan bir mektupta İstanbul’da S.Sergius isminde bir Lâtin kilisesinin varlığı anlaşılmaktadır. [102] Bu zaman meşhur patrik Fotiyus’un zamanına tesadüf eder.
[102] A.Belin. Historie de Latinité de Constantinople 1894. Pag. 15.
Ayasofya’nın yanında Lâtinler’in «Panaeya Varangiyotisa» isminde bir kiliseleri vardı. Varang kelimesini yazar Dökanj (Du Cange) Lâtin sözlüğünde Romalılar’ın hizmetlerine aldıkları milis (103) askeri diye tercüme ediyor. B nedenle «Frenk» kilisesi demek olduğu anlaşılıyor.
(103) Milis: Savaş zamanında orduya yardımcı olmak amacıyla toplanan halk kuvveti.
Bizans kiliseleri arasında en tanınmış olanlarını yukarıda verdik. Teodolos’tan (Theodolus) aktararak Dökanj (Du Cange), İstanbul’da 1200 kilise ve 360 manastır oldğunu söylüyor. Bu kiliselerin büyük bir kısmı, küçük yapılardan ibaret olup, harap olmuş ve önemlileri içinde de küçük bir kısmı camiye dönüştürülmüş ve bir kısmı da kilise olarak kalmıştır.
Bu bir kaç kilisenin, fetihden sonra camiye dönüştürülmeleri bazı yabancı yazarların dediği gibi, bir başka dinden olanlara karşı düşmanlık eseri olmayıp, belki Bizanslılar’ın gerek savaşlarda ve gerekse kaçarak sayıca azalmaları ve bazı mahallelerden ayrılmaları nedeniyle o civarda Hıristiyan bulunmamasındandır. Doğaldır ki Orta Çağ’a ait bir devirde Müslümanların bu gibi kiliseleri camiye dönüştürmeleri din düşmanlığından çok dindarlıkları nedeniyleydi.
____________________________________________________________________________________
Eski İstanbul (Bölüm 15) Eski İstanbul (Bölüm 14)
Eski İstanbul (Bölüm 13) Eski İstanbul (Bölüm 12) Eski İstanbul (Bölüm 11)
Eski İstanbul (Bölüm 10) Eski İstanbul (Bölüm 10) Eski İstanbul (Bölüm 9)
Eski İstanbul (Bölüm 8) Eski İstanbul (Bölüm 7) Eski İstanbul (Bölüm 6)
Eski İstanbul (Bölüm 5) Eski İstanbul (Bölüm 4) Eski İstanbul (Bölüm 3)
Eski İstarbul (Bölüm 2) Eski İstarbul (Bölüm 1) Nusretiye Camisi
İstanbul Namazgâhları-6 İstanbul Namazgâhları-5 İstanbul Namazgâhları-4
İstanbul Namazgâhları-3 İstanbul Namazgâhları-2 İstanbul Namazgâhları-1
Yeni Cami Hünkâr Kasrı Cami Alemleri Sadaka Taşları
Eb-ced Hesabı ve Tarih Düşürme Sıbyan Mektebleri
Tarihte İstanbul Depremleri (Bölüm 3) Tarihte İstanbul Depremleri (Bölüm 2)
Bu bölüm çeşitli tarihi konulara yer verilecektir. İlk olarak zaman içerisinde bütün İstanbul'daki tarihi eserlin tahrib olmasına sebep olan "İstanbul Depremleri" yazısı verilmiştir.
© 2011-2019 | H.Veysel Güleryüz